سازه‌های آبی شوشتر را می‌توان موزه زنده صنعت آب ایران باستان نامید تا سندی بر اثبات دانش پیشرفته ایرانیان در علوم مهندسی آب باشد.
?
استفاده بهینه از آب در ادوار کهن را در بیمانندترین نمونه آن می‌توان دید. در سازه‌های آبی شوشتر با مجموعه سد، تونل‌ها، کانال‌های فرعی و آسیاب‌های آبی که در محوطه‌ای به صورت یک مجموعه صنعتی-اقتصادی شکل گرفته‌اند. همه آن‌ها کاملاً در ارتباط با یکدیگر کار می‌کنند.
آنچه دیدید مجموعه‌ای از یک سیستم آبیاری پیچیده است، که برخی بر اساس شواهد، قدمتش را به دوران حکومت داریوش بزرگ و سده 5 پیش از میلاد نصبت می‌دهند.
شاید باورتان نشود که سالانه صدها گردشگر و مهندس سازه به این مکان سر می‌زنند و از آن دیدن می‌کنند. بد نیست بیشتر راجع به آن بدانیم.
?
پیشینه سازه‌های آبی شوشتر
در زمان هخامنشیان تا ساسانیان، ساکنان ایران زمین با استفاده از طرح‌های هوشمندانه مجموعه‌های به هم پیوسته از پل‌ها، بندها، آسیاب‌ها، آبشارها، کانال‌ها و تونل‌های عظیم برای هدایت آب ایجاد کردند تا از آن بیشتر بهره ببرند.
یکی از عظیم‌ترین و بیمانندترین آن‌ها سازه‌های آبی شوشتر بود. شاید امروزه تنها بخشی از این ساختار پیچیده باقی مانده است اما هنوز هم ریزش آب‌ها، آسیاب‌ها، آبشارهای مصنوعی زیبا، حوضچه‌ها و… منظره‌ای حیرت انگیز را در دل شهر به وجود آورده‌اند.
?
تونل‌ها در این سازه آب را به این مجموعه هدایت می‌کنند و سپس آب در کانال‌های متعدد جریان می‌یابد. پس از گرداندن چرخ آسیاب‌ها به شکل آبشارهایی به محوطه‌ای حوضچه مانند می‌ریزد. این سازه‌های آبی علاوه بر استفاده صنعتی، در روزهای کم آبی هم به داد مردم می‌رسیده و آب مورد نیاز ساکنان شوشتر را تامین می‌کرده است.
?
شاخصه های سازه‌های آبی شوشتر
- سازه‌های آبی شوشتر از بزرگ‌ترین مجموعه‌های صنعتی شناخته شده در عصر پیش از انقلاب صنعتی در جهان است.
- از سوی سازمان یونسکو شاهکار نبوغ و خلاقیت نامیده شده است.
- این سازه کانالی انحرافی در رود کارون دارد، که در عهد باستان با هدف ایجاد خندقی بزرگ دورتادور شهر شوشتر و برای جلوگیری از تاخت‌وتاز مهاجمان حفر شده بود.
?
- در عهد باستان روی خندق دفاعی، چندین پل و دروازه وجود داشت که به درون شهر شوشتر راه پیدا می‌کرد.
- تمام رفت‌وآمدها برای جلوگیری از ورود غریبه‌ها و دشمنان به درون شهر از این منطقه کنترل می‌شد.
- سازه‌های آبی شوشتر به شکل مجموعه‌ای با عنوان نظام آبی تاریخی شوشتر ثبت جهانی شده‌اند.
?
حرف آخر
جالب است بدانید این مجموعه را می‌توان موزه زنده صنعت آب ایران باستان نامید تا سندی بر اثبات دانش پیشرفته ایرانیان در علوم مهندسی آب باشد؛ دانشی که بسیاری در مورد آن چیزی نمی‌دانند.
بستن مسیر رود کارون همزمان با احداث پل بر روی رودخانه‌ای که عرض آن بیش از 2 متر است و سپس مهار جریان آب و بالا آوردن سطح آب و روانه کردن آن به سوی زمین‌های کشاورزی در بیش از 1700 سال پیش با ابزارهای آن زمان چیزی نیست که بتوان آن را نادیده گرفت.
?
همچنین بخوانید:
آبشار مارگون ، ودیعه عصر یخبندان!
هتل کویری بالی ؛ خواستنی و سوزان مثل شن‌زارهای کویر
هتل موزه فهادان یزد؛ با اولین هتل موزه ایران آشنا شوید( ویدئو)
ابیانه کاشان ، روستای قرمزرنگ ایران
